نوجوانان معمولاً در مورد تغییرات شکل بدنی خود حساس بوده و احساس شرم یا ناراحتی می کنند. در بسیاری از کشورها –هرچند واهی- لاغری به عنوان شکل بدنی مطلوب خصوصاً برای خانم ها درآمده است. بسیاری از نوجوانان برای اینکه اضافه وزن نداشته باشند یا متناسب باشند دست به تغییر دریافت غذایی شان برای کاهش وزن می زنند.
در این گفتار، اصطلاح «رژیم گرفتن» را برای اشاره به دست کاری دریافت و انتخاب های غذایی به کار می بریم که مشخصاً به دلیل نگرانی در مورد وزن هستند تا سلامت. این نوع از رژیم با تلاش برای داشتن رفتارها و عادات سالم غذا خوردن و دیگر مؤلفه های سبک زندگی سالم (مثل فعالیت فیزیکی و…) متمایز است.
رژیم گرفتن در میان دختران شایع تر است چون بیش از همتایان مذکر خود از وزنشان ناراضی هستند. متأسفانه، بسیاری از دختران نوجوان افزایش وزن طبیعی در بلوغ را چاق شدن تلقی کرده و برای کاهش یا برگرداندن آن شروع به رژیم گرفتن می کنند. این نگرانی ها در مورد وزن آنقدر در میان نوجوانان دختر شایع است که به عنوان یک هنجار پذیرفته شده است.
رژیم و رفتارهای مختل غذایی در میان نوجوانان شامل موارد زیر می شود:
- کنار گذاشتن غذاها یا گروه های غذایی خاص
- رژیم های کم کالری یا رژیم های سخت
- حذف وعده غذایی
- پرخوری دوره ای
- روزه گرفتن
- استفراغ عمدی
- مصرف ملین ها، قرص های لاغری و دیورتیک ها
- ورزش افراطی
نوجوانان علت های زیر را برای رژیم گرفتن عنوان می کنند:
- احساس چاقی بیش از از حد
- دست انداخته شدن توسط همسالان
- فشار از طرف اعضای خانواده
- توصیه مربی
- تمایل به داشتن ظاهر بهتر
- بهبود سلامت
رژیم گرفتن می تواند دریافت انرژی و موادمغذی ضروری برای رشد و بلوغ نوجوان را با مشکل روبرو کند. اغلب نوجوانان با محدود کردن غذا یا از طریق حذف غذاها یا کل گروه های غذایی تحت عنوان “چاق کننده” (مثل گوشت ها، تخم مرغ، شیر و مواد لبنی) و یا از طریق حذف وعده ها اقدام به رژیم گرفتن می کنند. این کار منجر به داشتن رژیمی می شود که از نظر موادمغذی (مانند آهن، کلسیم و روی) که به خودی خود در رژیم بسیاری از نوجوانان در سطح مرزی هستند، فقیر است. دریافت پایین انرژی و غذاهای حیوانی غنی از آهن مثل گوشت و تخم مرغ می تواند باعث کاهش دریافت آهن و تأمین دشوار مقدار توصیه شده روزانه (15 میلی گرم) در دختران نوجوان شود.
اثرات نامطلوب رژیم گرفتن بر سلامت نوجوان در دراز مدت:
- تحریک پذیری
- مشکل در تمرکز
- مشکلات خواب
- از دست دهی عضله
- اختلال قلبی
- مشکلات دستگاه گوارش
- قاعدگی نامنظم
- وقفه در رشد
- تأخیر در بلوغ
- انباشت توده استخوان ناکافی
نوجوانانی که به طور متناوب رژیم می گیرند در معرض خطر بالاتر ابتلا به اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی (آنورکسیا) یا پراشتهایی عصبی (بولیمیا) هستند.
از طرفی دیگر، بسیاری از این رفتارها در کاهش وزن بی اثر بوده و متناقضاً سبب ایجاد اختلال پرخوری افراطی و در نهایت افزایش وزن می شوند.
متخصصان سلامت نقش مهمی در آموزش نوجوانان در مورد تغییرات طبیعی رخ داده طی رشد و بلوغ در دوران نوجوانی و کمک به نوجوانان در درک این موضوع دارند که رژیم سرخود نه تنها سالم نبوده و برای بدن در حال رشد آنها مطلوب نیست بلکه درحقیقت ممکن است سبب افزایش وزن آن ها شود.
مشاوره و ارجاع به مشاور تغذیه در صورت داشتن رژیم یا تمرینات ناصحیح برای کاهش وزن و ارجاع به یک تیم تخصصی (متشکل از روان درمان یا روانپزشک، پزشک، متخصص تغذیه و ورزش درمانگر) در موارد مشکوک ابتلا به اختلالات خوردن ضروری است.