کاهش وزن و اشتها در بیماران مبتلا به سرطان به دلایل زیر رخ می دهد:
- سلول های سرطانی : حتی اگر مقدار غذای مصرفی بیمار زیاد باشد، سلول های سرطانی بدن مانع رسیدن مواد مغذی به بدن می شوند.
- روش های درمانی بیماری : شیمی درمانی و رادیوتراپی (پرتودرمانی) عوارضی به دنبال دارد که یکی از آن ها کاهش اشتها است. تهوع، استفراغ، درد در ناحیه دهان، خستگی، خشکی دهان و تغییر در احساس بویایی و چشایی از دیگر عوارض ناشی از این راهکارهای درمانی هستند.
- درد : درد ناشی از درمان (خصوصا جراحی) می تواند باعث کاهش اشتها شود.
- خلق و خو : ناراحتی و نگرانی می تواند اشتهای بیمار را کاهش دهد.
مصرف کافی غذا برای حفظ سلامت و قوای بدن خصوصا در درمان سرطان لازم و ضروری است . دریافت کافی غذا و مایعات به حفظ انرژی بیمار کمک کرده و احساس خوبی در او ایجاد می کند.
مصرف غذاهای پرکالری و پروتئین می تواند باعث افزایش وزن بیمار شود مثل :
- سوپ های غلیظ و مقوی
- شیر، میلک شیک، پنیر، پودینگ و اسموتی
- نوشیدنی های تغذیه ای مثل انشور (Ensure) و صبحانه های آماده
- تخم مرغ، مرغ، گوشت قرمز و ماهی
- ماست و بستنی
- کره بادام زمینی، مغزیجات و میوه خشک
برای اطمینان از مصرف مواد غذایی به میزان کافی رعایت نکات زیر کمک کننده است :
- مصرف 5 تا 6 وعده غذایی در روز به جای 3 وعده
- مصرف میان وعده های سالم بین وعده های غذایی هر زمان که بیمار احساس گرسنگی داشت
- اضافه کردن کره، روغن، مغزیجات، آب گوشت، شیرخشک، پودرهای پروتئینی و خامه به غذاها برای پرکالری کردن غذا
- مصرف نوشیدنی بین وعده های غذایی و نه همراه غذا
- مصرف غذاهایی که بوی خوبی دارند یا افزودن ادویه جات و چاشنی به غذاها
- مصرف غذا درکنار خانواده و دوستان
- پیاده روی کوتاه یک ساعت قبل از زمان غذا برای افزایش اشتها
- مصرف ویتامین تحت نظر متخصص یا کارشناس تغذیه
گاهی عوارض جانبی ناشی از درمان مانع از غذاخوردن بیمار می شود برای رفع این موارد :
- اگر بیمار دچار خشکی دهان است باید مایعات زیادی مصرف کند و از مصرف غذاهای خشک و سفت مثل تست یا کرکر پرهیز کند. مصرف غذاهای آبکی و آبنبات می تواند به رفع این حالت کمک کند.
- اگر بیمار دچار دهان درد است، باید غذاهای نرم که به راحتی بلعیده می شود را مصرف کند یا غذا را به قطعات کوچک تقسیم و میل کند. بیمار باید از مصرف غذاهای تند و شور بپرهیزد.
- اگر بیمار دچار تهوع است مصرف غذاهای خشک مثل کراکر، برنج و تست می تواند کمک کننده باشد. پرهیز از غذاهای تند و چرب در این حالت توصیه می شود.
- اگر بیمار دچار یبوست است باید مایعات بیشتری مصرف کند. غذاهای پرفیبر مثل میوه ها و سبزیجات، حبوبات، مغزیجات، جو، نان و غلات سبوس دار برای رفع این عارضه مفید هستند.
- اگر بیمار دچار اسهال است باید مایعات زیادی مصرف کند تا بدنش دچار کمبود آب نشود و از مصرف شیر، غذاهای چرب و پرفیبر پرهیز کند.
اگر بیمار دچار عوارض زیر شد باید به پزشک مراجعه کند:
- سوءهاضمه
- شکم درد شدید
- سرگیجه و ضعف
- تب
برخی داروها می توانند اشتهای فرد را افزایش دهند مثل :
- داروهای هورمونی
- استروئید – پزشک معمولا توصیه می کند بیمار بیش از چند هفته این داروها را مصرف نکند.
راهکارهای دیگری وجود دارد برای مواقعی که بیمار قادر به مصرف غذا نباشد یا بدنش مواد مغذی کافی از غذا دریافت نکند. تغذیه با لوله یکی از این راه ها است. بیمار از طریق لوله ای به معده یا روده می تواند مواد غذایی را دریافت کند.