تغذیه مادر شیرده

میزان تولید شیر مادر بستگی به ذخایر بدنی و رژیم غذایی او دارد. تغییر در ترکیب بدنی مادر در طی دوران شیردهی اتفاق می افتد. عموما کاهش وزن طی 6 ماه اول پس از وضع حمل در مادر شیرده دیده میشود .

میزان نیاز نوزاد عامل اساسی و مهم در تعیین مقدار شیر تولیدی مادر است. برخی عوامل می توانند این میزان را کاهش دهند مثل وجود استرس و اضطراب در مادر، خستگی، بیماری، داروهای پیشگیری کننده از بارداری، سیگار کشیدن و دوری از نوزاد.

مادر شیرده نیاز بیشتری به مصرف انرژی، پروتئین، برخی ویتامین ها و مواد معدنی دارد که در جدول زیر شرح داده شده است :

ویتامین/ماده معدنی	مثال هایی از منابع غذایی
ویتامین A	شیر، تخم مرغ، هویج، سبزیجات سبز، طالبی، کدو حلوایی، بوقلمون، گوجه فرنگی
ویتامین C	میوه هایی مثل مرکبات، توت فرنگی، طالبی، انبه – سبزیجاتی مثل فلفل، بروکلی، کلم پیچ
ویتامین E	روغن های گیاهی مثل روغن آفتابگردان، روغن کانولا، کره بادام زمینی، روغن زیتون، مغزها
ویتامین B6	گوشت، گندم کامل، سبزی ها و مغزها
ویتامین B12	جگر، شیر، تخم مرغ، پنیر، ماهی
ویتامین B3	گوشت بدون چربی، ماکیان، ماهی، بادام زمینی، مخمر، شیر و تخم مرغ
اسید فولیک	جگر، قارچ، سبزیجات برگ سبز، گوشت گاو بدون چربی، سیب زمینی، نان سبوس دار گندم، لوبیا
ویتامین B2	سبزیجات برگ سبز، گوشت و لبنیات
ویتامین B1	جگر، دانه غلات، مخمرها
ید	نمک یددار، غذاهای دریایی
سلنیوم	غلات،پیاز، گوشت، شیر
روی	صدف، شاه ماهی، جگر، حبوبات، شیر، سبوس گندم

انرژی مورد نیاز مادر شیرده بستگی به عواملی نظیر سن، وزن، قد و فعالیت بدنی دارد.

مصرف ماهی در دوران شیردهی:

ماهی منبع خوبی از پروتئین و مواد مغذی است و مصرف آن توسط مادر شیرده دارای فواید بسیاری برای نوزاد است. چراکه ماهی دارای چربی امگا-3 است که برای رشد و نمو مغزی دارای اهمیت زیادی است. نکته مهم در مورد مصرف ماهی احتمال آلودگی آن با جیوه است. تقریبا تمامی ماهی ها مقادیر کمی از جیوه را در خود دارند. برای بیشتر افراد این مقدار کم خطرآفرین نیست ولی مصرف برخی ماهی ها توسط مادر شیرده می تواند خطراتی را برای نوزادش به دنبال داشته باشد. اردک ماهی، نیزه ماهی، ماهی خال مخالی و اره ماهی دارای مقادیر زیادی از جیوه هستند که مادر شیرده باید از مصرف آن ها پرهیز کند.

مادر شیرده تقریبا نیازمند مصرف 200 تا 350 گرم ماهی در هفته است. غذاهای دریایی که مصرف آن ها ایمن به نظر می رسند شامل : میگو، تن ماهی، سالمون و گربه ماهی است.

زنان شیردهی که گیاهخوار هستند باید توسط متخصص و کارشناس تغذیه از نظر دریافت مواد معدنی، ویتامین و پروتئین ارزیابی شوند.

مصرف 2 تا 3 فنجان نوشیدنی کافئین دار در روز برای مادر شیرده مشکلی به همراه نخواهد داشت . هرچند بعضی از نوزادان به کافئین مصرفی مادر حساس بوده و ممکن است دچار بی خوابی شوند.

Reference: Butte NF. Abrams SA . Motil KJ . Hoppin AG . Maternal nutrition during lactation . Jan 2019