ویتامین به ماده ای گفته می شود که در بدن انسان تولید نشده و لازم است از طریق رژیم غذایی برای فرد تامین شود. ویتامین ها به دو گروه ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول در چربی تقسیم می شوند. یکی از ویتامین های محلول در چربی، ویتامین A است که در مطلب پیش رو در مورد آن به صحبت می پردازیم.
حکیم ها در مصر باستان، به این نکته دست پیدا کردند که بیماری شب کوری با مصرف جگر برطرف می شود. در سال 1920، تلاش های یک دانشمند سوئیسی به نام (کارر) به کشف ویتامین A منجر شد.
ویتامین A در حفظ سلامت چشم نقش بسیار مهمی دارد و کمبود آن می تواند منجر به خشکی قرنیه چشم و شب کوری شود. این ویتامین هم چنین در رشد استخوان ها بسیار موثر است . از عوارض دیگر کمبود آن می توان به مشکلات پوستی و اختلال در ایمنی بدن اشاره کرد.
کمبود ویتامین A در کشورهای جهان سوم بسیار شایع است . تشخیص کمبود آن توسط آزمایش خون مشخص می شود.
در جمعیت هایی که دریافت ویتامین A کافی از رژیم غذایی دارند معمولا کمبودی دیده نمی شود و مصرف مکمل این ویتامین نقشی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در جوامع اشاره شده ندارد و حتی ممکن است عوارضی را نیز ایجاد کند از قبیل افزایش میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی، سرطان و مشکلات سلامتی مرتبط با استخوان .
علائم کمبود ویتامین A:
- شب کوری
- خشکی قرنیه چشم
- نقص در تکامل جنین
- سقط ناگهانی جنین
- کم خونی
- اختلال ایمنی بدن
- پوست وزغ شکل
- خشکی، پوسته پوسته شدن و زبری پوست
در صورت مصرف مقادیر زیاد ویتامین A، ایجاد مسمومیت محتمل است . این نکته به خصوص در افراد باردار حائز اهمیت می باشد .
علائم مسمومیت با ویتامین A:
- تغییرات پوستی
- خشکی لب ها
- خشکی، سرخی و پوسته پوسته شدن پوست
- ریزش مو
- شکنندگی ناخن ها
- سردرد، تهوع و استفراغ
- افزایش شکستگی استخوان ها
منابع غذایی ویتامین A :
ویتامین A در غذاهای حیوانی مثل کبد (جگر)، شیر، تخم مرغ، روغن کبد ماهی یافت می شود . کاروتنوئیدها موادی هستند که در برخی منابع گیاهی وجود دارند و در بدن انسان تبدیل به ویتامین A می شوند. این مواد در سبزیجات برگی تیره رنگ و میوه های زرد و نارنجی رنگ یافت می شود و هرچه رنگ آن ها تیره تر باشد نشان از وجود مقادیر بیشتری از کاروتنوئید در آن هاست. هویج، سبزی های سبزرنگ، اسفناج، پرتقال و طالبی از جمله منابع گیاهی مهم کاروتنوئیدها به شمار می آیند.
Reference: Pazirandeh S.Burns DL.Seres D.Motil KJ.Hoppin AG. Overview of vitamin A. Jan 2019